Τα γεγονότα που προηγήθηκαν της σαιζόν 1966-67 συγκλόνισαν τον Παναθηναϊκό κόσμο και οδήγησαν σε κοσμογονικές αλλαγές στον σύλλογο του τριφυλλιού και στο Ελληνικό ποδόσφαιρο κατ' επέκτασιν.
Ας πάρουμε όμως και πάλι τα πράγματα από την αρχή.
Ήδη τα πρώτα σύννεφα είχαν φανεί στον ορίζοντα από την προηγούμενη περίοδο, παρά το γεγονός ότι ο Παναθηναϊκός κατέκτησε με άνεση το πρωτάθλημα, παρ' ολίγον αήττητος. Εκείνη η ήττα όμως από τον Εθνικό στο Καραΐσκάκη με 3-2, είχε φέρει τις πρώτες γκρίνιες και τις διαφωνίες που υπήρχαν μέσα στην ομάδα. Οι αναταράξεις όμως ξεχάστηκαν και ακολούθησε ο τίτλος του 1965.
Εν τω μεταξύ ο Παναθηναϊκός είχε αρχίσει να γράφει τη μεγάλη δική του ιστορία στα Ευρωπαϊκά κύπελλα και ήδη αφού κόντραρε στα ίσα τη θρυλική Γιουβέντους του διάσημου Ουαλού άσσου Τζον Τσάρλς, την περίοδο 1961-62, χάνοντας στα σημεία (1-1 και 1-2), την περίοδο 1964-65 πέτυχε την πρώτη Ελληνική πρόκριση. Μετά από δύο συναρπαστικές αναμετρήσεις προκρίθηκε σε βάρος της Ιρλανδικής Γκλεντόραν με 2-2 και 3-2, ενώ στον επόμενο γύρο εντυπωσίασε την ποδοσφαιρική Ευρώπη, παίζοντας στα ίσα με την πανίσχυρη Γερμανική Κολωνία, από την οποία τελικά αποκλείστηκε με 1-1 και 1-2.
Τα παιχνίδια εκείνα, όπως αντιλαμβάνεσθε, επειδή ακόμη ήμουν μαθητής και μάλιστα το Γυμνάσιο που πήγαινα λειτουργούσε απόγευμα, τα ακούγαμε εν ώρα μαθήματος από τρανζιστοράκια που κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή και κάποιοι τα κουβαλούσαν στο σχολείο, με κίνδυνο να εντοπισθούν και να έχουμε δυσάρεστες επιπτώσεις. Έτσι λοιπόν, κάθε φορά που έμπαινε κάποιο ελληνικό γκολ στις διεθνείς αυτές αναμετρήσεις, ξεσπούσε μια βουβή ιαχή .... γκοοοοοοοοολ, με αποτέλεσμα ο εκάστοτε καθηγητής να απορεί και να διερωτάται "γιατί αυτή η φασαρία εκεί στα τελευταία θρανία, τι συμβαίνει"με τα γέλια να ακολουθούν εκ μέρους όλης της τάξης. Σημειωτέον, ότι όλα τα Ευρωπαϊκά παιχνίδια εκείνη την εποχή, διεξάγονταν απογεύματα Τετάρτης και φυσικά δεν ήταν βραδινά.
Όμως με την έναρξη της περιόδου 1965-66 άρχισαν να εμφανίζονται και πάλι τα απειλητικά σύννεφα της διάσπασης και της διχόνοιας. Αφού πέρασε με άνεση στον πρώτο γύρο του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το τριφύλλι, αποκλείοντας τη Σλιέμα Μάλτας με 4-1 και 0-1, μια μερίδα παικτών, μεταξύ των οποίων οι Λουκανίδης, Παπουλίδης, Καμάρας, Παπουτσάκης, Σούρπης, Μπέλλης, Παπαεμμανουήλ και άλλοι, θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την ήττα-αποκλεισμό από τη θρυλική τότε Ουγγρική ομάδα Φερεντσβάρος με 3-1 στη Λεωφόρο για το Κύπελλο Πρωταθλητριών για τον δεύτερο γύρο του θεσμού (τότε φυσικά τα παιχνίδια ήσαν νοκ-άουτ από τον πρώτο γύρο μέχρι τέλους) και ενώ το τριφύλλι είχε αφήσει άφωνη την Ευρώπη με το επικό 0-0 στο Νέπ Στάντιον της Βουδαπέστης στον πρώτο αγώνα και έτσι επήλθε η ρήξη και η σύγκρουση μεταξύ των παικτών αυτών και του προπονητού Στέφαν Μπόμπεκ.
Ακολούθησαν πολλά δυσάρεστα για την οικογένεια του Παναθηναϊκού γεγονότα, η απώλεια του τίτλου, όπως περιγράψαμε σε προηγούμενο άρθρο, απόρροια της τιμωρίας κάποιων από τους προαναφερόμενους παίκτες και των ψιθύρων για "προδοσία" που στοίχισαν την ομοιογένεια και το άριστο κλίμα που υπήρχε στους κόλπους του συλλόγου τα προηγούμενα χρόνια και είχε οδηγήσει στην κατάκτηση 5 Πανελληνίων τίτλων σε 6 χρόνια.
Έτσι, μετά από πολλές αντεγκλήσεις και ανταλλαγές επιστολών μεταξύ ποδοσφαιριστών, μελών της διοίκησης και του προπονητού, αποφασίστηκε να επιβληθεί τιμωρία σε μερικούς από τους παίκτες αυτούς (Λουκανίδη, Παπουλίδη, κ.λπ.) και έτσι ξεκίνησε η θρυλική "Ανανέωση", με την απόκτηση μερικών νεαρών, ταλαντούχων παικτών και με την ιστορική ατάκα του Μπόμπεκ το καλοκαίρι του 1966 "ας χάσουμε τον τίτλο την επόμενη χρονιά", αρκεί να χτιστεί εκ νέου μια καινούργια ομάδα με ήθος και αρχές.
Μετά λοιπόν από τα θυελλώδη γεγονότα του καλοκαιριού εκείνου, αποκτήθηκαν μερικοί νέοι, ταλαντούχοι ποδοσφαιριστές, όπως οι Γραμμός, Καλαϊντζίδης, Τομαράς, Μητρόπουλος, Αθανασόπουλος, Κοψαχείλης, Βουρδαμής και μερικοί άλλοι ελπιδοφόροι νεαροί ποδοσφαιριστές.
Οι φίλοι του τριφυλλιού στήριξαν με θέρμη την προσπάθεια της "Ανανέωσης" που είχε γίνει σύνθημα στο στόμα των φιλάθλων του Παναθηναϊκού, καθώς οι Αμπελόκηποι κάθε Κυριακή μεσημέρι, όταν αγωνιζόταν εκεί το τριφύλλι, δονούνταν από την ιαχή των πράσινων οπαδών "Α-να-νέ-ωση – Α-να-νέ-ωση".
Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του Παναθηναϊκού της "Ανανέωσης" έγινε στις 23 Οκτωβρίου 1966, ενώπιον 25.000 παραληρούντων φιλάθλων εναντίον του Εθνικού, τον οποίον νίκησε 2-0 με τέρματα των Δομάζου, Καλαϊντζίδη στην 1η αγωνιστική του πρωταθλήματος.
Η συνέχεια όμως δεν ήταν ανάλογη. Οι νεαροί παίκτες του τριφυλλιού δεν είχαν ακόμη την εμπειρία και δεν μπορούσαν να σηκώσουν με επιτυχία το βάρος της πράσινης φανέλας. Έτσι ακολούθησαν οι ήττες στη Λεωφόρο από Προοδευτική με 1-2 και από τους αρουραίους με 1-0.
Βέβαια η συνέχεια ήταν συγκινητική, αφού οι νεαροί του τριφυλλιού ανέκαμψαν και με τη θερμή συμπαράσταση του κόσμου κατάφεραν να πετύχουν σημαντικές νίκες που ανέβασαν την ψυχολογία της ομάδας και των ίδιων των ποδοσφαιριστών. Η κατάληξη όμως ήταν ο Παναθηναϊκός να τερματίσει στην τρίτη θέση πίσω από τους απατεώνες και την ΑΕΚ.
Παρά ταύτα, η Λεωφόρος κάθε φορά που το τριφύλλι αγωνιζόταν στην έδρα του στέναζε από το βάρος των φιλάθλων που επευφημούσαν τους νεαρούς παίκτες δίνοντάς τους φτερά στα πόδια για να συνεχίσουν τον δύσκολο δρόμο της "Ανανέωσης" που φαινόταν ότι πετύχαινε στο στόχο της και την είχε αγκαλιάσει ο φίλαθλος κόσμος του Παναθηναϊκού. Και όταν επέστρεψαν και οι τιμωρημένοι άσσοι της ομάδας (Λουκανίδης, Καμάρας, Μπέλλης, Παπαεμμανουήλ), ο Δομάζος που ήταν ο μπροστάρης της "Ανανέωσης" τράβηξε την ομάδα μέχρι το τέλος και έτσι τερμάτισε στην τρίτη θέση με διαφορά 8 και 5 βαθμών από τους δύο πρώτους.
Τελικά εκείνη την περίοδο ο Παναθηναϊκός είχε 6 ήττες (2 από τους αξιοθρήνητους και από μία από τους Προοδευτική, Βύζαντα, Πανσερραϊκό και Βέροια) και 7 ισοπαλίες (τις δύο με την ΑΕΚ με 0-0).
Θυμάμαι μάλιστα χαρακτηριστικά την ήττα (και μάλιστα με βαρύ σκορ 4-0 από τους ακατονόμαστους μέσα στο τηγάνι). Κυριακή πρωί, Φεβρουάριο μήνα, και αφού είχα δώσει εξετάσεις για το Lower του Cambridge στην Αθήνα, φάγαμε βιαστικά και ξεκινήσαμε το ταξίδι για τον Πειραιά με συγγενικό μου πρόσωπο, μεγαλύτερο σε ηλικία και πολύ πιο έμπειρο, αφού ασχολείτο με τη δημοσιογραφία από πολλών ετών. Τα λόγια του "δυστυχώς, αλλά σήμερα θα φάμε τέσσερα γκολ" κάνοντας τη χαρακτηριστική χειρονομία με τα χέρια, μου έχει μείνει τυπωμένη στη μνήμη μου και πράγματι επαληθεύτηκε κατά κεραία λίγο αργότερα, όταν από τα δημοσιογραφικά του καινούργιου τότε Καραϊσκάκη, βλέπαμε τους θρηνικούς να μας βάζουν τέσσερα γκολ με τους Βασιλείου ένα και τον Σιδέρη τα άλλα τρία.
Όμως η νεανική αυτή ομάδα του τριφυλλιού με την ακαταμάχητη ορμή της και με τη θερμή συμπαράσταση του πύρινου κόσμου του κατάφερε έναν πολύ σημαντικό άθλο την περίοδο αυτή, κατακτώντας το Κύπελλο Ελλάδος.
Αξίζει να αναφερθούμε στον θεσμό αυτό και στην επιτυχία του Παναθηναϊκού, ο οποίος με την νεανική του ομάδα κατέκτησε το τρόπαιο του Κυπέλλου Ελλάδος.
Κατ' αρχήν απέκλεισε τον Αστέρα με 2-1, ακολούθως τον Εθνικό με 3-0 και στα προημιτελικά επιτυγχάνει τον άθλο να αποκλείσει την ΑΕΚ μέσα στη Ν. Φιλαδέλφεια με 2-1, παρά το γεγονός ότι ηττάται στο πρώτο ημίχρονο με γκολ του Σκευοφύλακα. Ο Λουκανίδης με τον Παπαεμμανουήλ στην επανάληψη χαρίζουν στον Παναθηναϊκό την νίκη-πρόκριση, ενώ τα χαρμόσυνα μαντάτα έρχονται από το Φάληρο, όπου ο Απόλλων κερδίζει τον .... πρωταθλητή Ολυμπιακό 2-0 και τίθεται αντιμέτωπος του τριφυλλιού στα ημιτελικά.
Εν τω μεταξύ είχε επέλθει η ρήξη του Μπόμπεκ με τη Διοίκηση, με αφορμή τα γεγονότα που σημάδεψαν τη χρονιά, την αποπομπή από την ομάδα και την επιστροφή των 6 και έτσι ο Παναθηναϊκός είχε αρχίσει να ψάχνει για τον διάδοχο του Γιουγκοσλάβου προπονητή. Από την άλλη, η ΓΓΑ, που προήλθε από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 ανακοίνωσε ότι δεν προτίθεται να ανανεώσει την παραμονή του Μπόμπεκ στην Ελλάδα στις 31 Ιουλίου 1967, οπότε και έληγε το συμβόλαιό του με τον Παναθηναϊκό. Δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής ανέφεραν ότι ο προπονητής του τριφυλλιού ήταν ανεπιθύμητος στην Ελλάδα από το καθεστώς των συνταγματαρχών και έτσι απελαύνεται από τη χώρα με την κατηγορία της .... κατασκοπείας.
Ένα βήμα πριν από την κατάκτηση του Κυπέλλου ο Παναθηναϊκός συναντάται με τον Απόλλωνα, τον οποίο κερδίζει 2-1, με τέρματα των Καλαϊντζίδη, Παπουτσάκη και προκρίνεται στον τελικό.
Ημέρα Πέμπτη 6 Ιουλίου 1967 ο Παναθηναϊκός αγωνίζεται στον τελικό που διεξάγεται στο γήπεδο της Ν. Φιλαδέλφειας με αντίπαλο τον Πανιώνιο. Το γκολ του Χάρη Γραμμού στο 56΄ με κεφαλιά μετά από ενέργεια του Πιτυχούτη χαρίζει το Κύπελλο στο τριφύλλι και στέλνει τους οπαδούς του στα ουράνια.
Η ενδεκάδα των πρασίνων στον ιστορικό εκείνο τελικό που κατέκτησαν αποτελείτο από τους: Οικονομόπουλο – Καμάρα, Λουκανίδη, Σούρπη, Μπέλλη – Πιτυχούτη, Φυλακούρη, Δομάζο – Παπαεμμανουήλ, Καλαϊντζίδη, Γραμμό.
Από την θρυλική "Ανανέωση" στο παιχνίδι εκείνο συμμετείχαν μόνο δύο από τους νέους παίκτες του τριφυλλιού, με τον ένα (Γραμμό) να πετυχαίνει το νικητήριο τέρμα.
Για την ιστορία να αναφέρουμε και τους ποδοσφαιριστές που ανήκαν στο δυναμικό του τριφυλλιού την περίοδο εκείνη. Έτσι εκτός από την ενδεκάδα του τελικού του Κυπέλλου, αγωνίστηκαν ακόμη οι : Κωνσταντίνου, Βουτσαράς, Γαβριγιώργος, Μητρόπουλος Β., Τομαράς, Παπουλίδης, Ανδρέου, Αθανασόπουλος, Πανουσάκης, Κοψαχείλης, Βουρδαμής, Παπουτσάκης, Ροκίδης, Παναγιωτίδης, Σακελλαρίδης.
Σκόρερ της ομάδας του Παναθηναϊκού στο πρωτάθλημα εκείνο ήσαν οι Καλαϊντζίδης (12), Γραμμός (8), Δομάζος (6) και Κοψαχείλης, Παπουτσάκης από 5 τέρματα.
Το γεγονός ότι οι γαυριέλες κατέκτησαν δύο συνεχόμενα πρωταθλήματα Ελλάδος εκείνη την εποχή δεν είχε να κάνει με το γεγονός ότι είχαν την καλύτερη ομάδα, αλλά οφειλόταν αποκλειστικά στα γεγονότα που συντάραξαν το Ελληνικό ποδόσφαιρο και κυρίως την Παναθηναϊκή οικογένεια με τη διχόνοια που επήλθε από τις ήττες από Εθνικό, Φερεντσβάρος, Πιερικό και Πανιώνιο και βεβαίως από την απειρία της νεανικής ομάδας, της θρυλικής "Ανανέωσης" του τριφυλλιού, καθόσον οι νεαροί παίκτες δεν είχαν ακόμη τις παραστάσεις και τις εμπειρίες για να αντεπεξέλθουν στο Γολγοθά ενός Πανελληνίου πρωταθλήματος.
Χαρακτηριστικά πρέπει να αναφερθεί ότι στους απατεώνες τότε ανήκαν οι: Αυγητίδης, Ξαρχάκος, Φρονιμίδης, Γκαϊτατζής, Ζαντέρογλου, Λιβαδάς, Μίλησης, Πλέσσας, Παυλίδης, Δερμάτης, Κυπριανίδης, Πολυχρονίου, Αγανιάν, Ν. Σιδέρης, Βασιλείου, Γιούτσος, Μποτίνος, Νεοφώτιστος, Αρ. Παπάζογλου, Γ. Σιδέρης, Σινάτκας, Ράλλης, Τσάτσος και Μπουντούρης.
Αν εξαιρέσει κανείς δηλαδή 4-5 παίκτες, όλοι οι άλλοι ήταν ποδοσφαιριστές περιορισμένων δυνατοτήτων και ανακηρύχθηκαν πρωταθλητές δύο φορές, ελλείψει αντιπάλου και λόγω των γεγονότων που προαναφέρθηκαν και ταλάνισαν τον Σύλλογό μας.
Γιατί κανείς από αυτούς δεν μπορούσε να φτάσει στο δαχτυλάκι τους ή να συγκριθεί με την ποδοσφαιρική αξία ενός Δομάζου, ενός Λουκανίδη, ενός Καμάρα, ενός Οικονομόπουλου, ενός Παπουλίδη, ενός Σούρπη, ενός Παπαεμμανουήλ, αλλά ακόμη και όλων των άλλων παιχταράδων του τριφυλλιού.
Yank1971
